Examination of Zeki Atkoşar's Sazkâr Mevlevi Ritual in terms of pattern and aruz prosody

Zeki Atkoşar’ın Sazkâr Mevlevî Âyîninin usûl-arûz vezni ilişkisi yönünden incelenmesi

Abstract

Mevlevi Ceremony has an important place among Turkish Music and Turkish Religious Music forms in terms of Turkish Music theory and pattern. The examination of the works in this form written in a rich composition technique and having a comprehensive and wide functioning is very important for Turkish Religious Music. In this study, it has been aimed to explain in detail the whole of the Sazkar Mevlevî Âyîni, which were composed by Zeki Atkosar, one of the composers of today's Mevlevî rituals, in terms of relation with pattern and Aruz prosody and in the methods used in rituals, the relationship between Aruz measures in which the songs are written. Within this direction, the concept of ‘Mevlevî Âyîni Şerîf’ has been explained in the first title of the study. In the second title of this work, the concepts of pattern and aruz prosody being the basis of analysis studies have been mentioned. In the third chapter; the life, art and works of composer Zeki Atkosar have been explained. In the last part; the syllabic distribution of the song of ‘Sazkâr Mevlevî Âyîni Şerîf ’ chapters was examined by placing the main patterns and velvele beats in the templates.The aruz prosody meters of the song were determined  and their shape features and meanings were explained. In this context, it was found that the syllable distributions of the song were mostly placed regularly.

​Extended English summary is in the end of Full Text PDF (TURKISH) file.

Özet

Mevlevî Âyînleri, Türk Mûsikîsi ve Türk Din Mûsikîsi formları içerisinde Türk Mûsikîsi nazariyatı ve usûlleri açısından büyük formlar arasında önemli bir yere sahiptir. Zengin bir besteleme tekniğiyle yazılmış, kapsamlı ve geniş işleyişi olan bu formdaki eserlerin incelenmesi Türk Din Mûsikîsi için önem taşımaktadır. Bu çalışmada, günümüz Mevlevî Âyîni bestekârlarından Zeki Atkoşar’ın bestelemiş olduğu Sazkâr Mevlevî Âyîninin tamamının usûl-arûz vezni ilişkisi yönünden incelenmesi ve Âyîni Şerîflerde kullanılan usûllerle, güftelerin yazıldığı arûz kalıpları arasındaki ilişkinin ayrıntılı olarak ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda çalışmanın ilk başlığında ‘Mevlevî Âyîni Şerîfi’ açıklanmıştır. İkinci başlıkta analiz çalışmasının temeli olan ‘usûl’ ve ‘arûz’ konularına değinilmiştir. Üçüncü başlıkta bestekâr Zeki Atkoşar’ın hayatı, sanatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Son olarak Sazkâr Mevlevî Âyîni Şerîf’e ait Selâmların güftelerinin vezne bağlı hece dağılımları ile hazırlanan usûllerin ana kalıp vevelvele darpları şablonlarına yerleştirilerek incelenmiştir. Güftelerin arûz vezinleri tespit edilip, şekil özellikleri ve anlamları açıklanmıştır. Bu bağlamda güftelerin hece dağılımlarının çoğunlukla düzenli olarak yerleştirildiği tespit edilmiştir.