Some colours and some lust that’s who you are: Cenap Sahabettin and four travels around Ottoman’s “Orient”<p>Biraz renk biraz şehvet o sensin işte: Cenap Şahabettin ve Osmanlı’nın “Orient”inde dört gezinti

Abstract

Cenap Şahabettin (1871-1934) is generally accepted as a part of the Servet-i Fünûn literary movement which was popular between 1896 and 1901 in the Ottoman Empire. He is well-known as a poet but he had written prose as well. He worked for the Ottoman government as a high ranking executive in Arabic countries and wrote several books during his mission and ensuing travels. Hac Yolunda (On the way to Mecca), Âfâk-ı Irak (Horizons of Iraq) are his travel books. He also published two travel notes under the titles of “Suriye Mektupları” (Letters from Syria) and Beyrut, Filistin ve Nablus İzlenimleri 1918 (Impressions from Beirut, Palestine and Nablus 1918). This article focuses mainly on the abovementioned works of the writer. All the works were written between 1896 and 1918, and this period in the history was quite an important one for the Middle East and the Ottoman Empire where significant historical events occurred. The Ottoman Empire was coming to an end, the World War I was effecting every aspect of life and Middle East was taking a new shape. Subject matter of this work, as a result of the period, bound to mention modernity, identity policies, and nation building discourses and practices. These works are important since they provide enough information to find out the writer’s attitude towards the local Arabs, his approach to the common, conventional prejudices, and his own newly created biases. Edward Said’s Orientalism, Ussama Makdisi’s “Rethinking Ottoman Imperialism: Modernity, Violence and the Cultural Logic of Ottoman Reform” and “Ottoman Orientalism” and Selim Deringil’s The Well-Protected Domains: Ideology and the Legitimation of Power in the Ottoman Empire 1876-1909 are the main works that used to examine the texts in hand in details.

Özet

Edebiyat tarihçileri tarafından Servet-i Fünûn dönemi edebiyatı (1896-1901) içerisinde değerlendirilen, düzyazı eserleri olmakla birlikte daha çok şairliğiyle tanınan Cenap Şahabettin (1871-1934), Osmanlı yönetimi altındaki Arap ülkelerinde uzun yıllar yönetici olarak çalışmıştır. Bu görevlerinin ve daha sonra yaptığı seyahatlerin ürünü olarak da Hac Yolunda adlı kitabı, Âfâk-ı Irak, “Suriye Mektupları” ve son olarak ise Beyrut, Filistin ve Nablus İzlenimleri 1918 adıyla bir araya getirilen seyahat notlarını yayımlamıştır.

Bu çalışma, Cenap Şahabettin’in adı geçen eserlerini odağa almayı amaçlamaktadır. Kuşkusuz bu eserlerin anlatı mekânı Orta Doğu’dur ve yazılar 1896-1918 gibi bölge ve dünya siyaseti için çok önemli tarihler arasında üretilmiştir. Konu Osmanlı’nın son yılları, I. Dünya Savaşı, Orta Doğu gibi hem siyasal hem de tarihsel mekânları içerdiğinden ilk akla gelen konular elbette modernleşme, kimlik politikaları ve uluslaşma süreci söylem ve pratikleri olacaktır. İşte bu bağlamdan hareketle, önemli bir Osmanlı şairinin kimlik algısını belirlemek, bölge insanına özellikle de Arap halklarına bakışını, üretilmiş imgelere yaklaşımını görmek, kendi ürettiği imgeleri yorumlamak açısından belirtilen eserler ve yazılar büyük değer taşımaktadır. Bu metinler, özellikle Edward Said’in  Şarkiyatçılık: Batının Şark Anlayışları adlı kitabı, Ussama Makdisi’nin “Rethinking Ottoman Imperialism: Modernity, Violence and the Cultural Logic of Ottoman Reform” ile “Ottoman Orientalism” yazıları ve Selim Deringil’in İktidarın Sembolleri ve İdeoloji: II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909) adlı çalışması temel alınarak yorumlanacaktır.